درایة الحدیث (شانه‌چی) (کتاب)

کتاب «درایة الحدیث» تألیف مرحوم کاظم مدیر شانه‌چی (م، ۱۳۸۱ ش) پیرامون علم درایة الحدیث می باشد که در آن، پیدایش و صدور حدیث و تاریخ تدوین و ضبط حدیث در میان شیعه و سنى و علل جعل حدیث و معانى اصطلاحات فراوان حدیث و تقسیمات گوناگون آن را به صورت مستند توضیح داده است.

ساختار کتاب

کتاب حاضر از مقدمه نویسنده و متن اصلى تشکیل شده که در ضمن عناوین متعددى ارائه شده است. نویسنده متنهاى متعددى به زبان عربى از عبارات دانشمندان اسلامى در زمینه تعاریف علمى اصطلاحات حدیثى و... در سراسر کتاب آورده و از تعداد قابل توجهى از منابع مهمّ و آثار علمى اندیشمندان اسلامى -قدیم و معاصر- براى تولید اثر حاضر بهره برده است. شیوه نویسنده در این اثر، آموزشى است و به مباحث رایج و متداول در این علم پرداخته است.

محتوای کتاب

در این اثر ابتدا مبادی علم حدیث و معانی اخبار و سنت، طبقات صحابه، اصطلاحات حدیث اعم از متواتر، خبر واحد و سلسله راویان و شرایط آنها، حجیت اخبار و در پایان، کتب اربعه در شیعه و صحاح سته در اهل سنت بررسی شده است. درباره محتواى این اثر، گفتنى‌ها فراوان است از جمله:

• نویسنده درباره آنچه مورد نیاز محدث است، چنین نوشته است: محدث در این علم، به فقه، اصول، عقاید و علوم عربى و اسماء رجال و معرفت اسانید و تاریخ احتیاج دارد، به‌علاوه باید با اهل حدیث معاشرت و مباحثه داشته و نیکو فکر کند و ذهن خود را متوجه علم مزبور نماید و بر حدیث مداومت کند.
• نویسنده در مورد لزوم آشنایى با تاریخ براى نقد حدیث این مطلب را از کتاب «أضواء على السّنة» نقل کرده است که مسلم روایت کرده که ابوسفیان هنگامى که اسلام آورد سه خواهش از رسول خدا(ص) نمود: اول ازدواج آن حضرت با دخترش ام حبیبه؛ دوم اینکه پسرش معاویه را جزو نویسندگان خود قرار دهد؛ سوم سرکردگى لشکرى را به او واگذارد، که حضرت با هر سه تقاضاى وى موافقت کرد. درصورتى‌که رسول اکرم(ص)، ام حبیبه را هنگامى که در حبشه بود، تزویج فرمود و ابوسفیان در عام‌الفتح اسلام آورد و بین این دو واقعه چندین سال فاصله است. دیگر اینکه در تواریخ، سرکردگى ابوسفیان در غزوه‌اى به نظر نمى‌رسد و از اینجا مى‌توان به وضع حدیث پى برد.

منابع

• ابوالفضل حافظیان، کتابشناسی درایة شیعه علم درایة الحدیث، بازیابی: ۱۲ بهمن ۱۳۹۱.
• ویکی نور.
• معرفی كتاب دراية الحديث کاظم مدیر شانه‌چی.